Dr Milan Stojakovic PTSP

petak, 08.12.2006.

RECENZIJA knjige Posttraumatski stresni poreme}aj
autora Doc dr Milana Stojakovi}a
Autor Doc M. Stojakovi} poznat je na{im stru~nim krugovima kao sudski psihijatar, ali i kao klini~ki terapeut koji se naj~e{}e bavi PTSP-om unazad desetak godina. S druge strane ve} nekoliko godina radi kao docent na Medicinskom fakultetu u Banjaluci, a u me|uvremenu napisao je vi{e interesantnih radova, posebno o aspektima PTSP-a. Nakon toga usledila je i ova knjiga kao logi~na rezultanta autorovog prethodnog rada.
Autor, kao jedan od vode}ih stru~njaka za podru~je PTSP-a na podru~ju prostora ranije Jugoslavije i jedan od najzaslu`nijih za dijagnosticiranje trajnih posledica u okviru tog poreme}aja kroz rad sa `rtvama gra|anskog rata u BiH, ~iji je sudionik i sam bio, u knjizi iznosi iskustva u domenu PTSP-a. Nakon svog stru~nog anga`mana tokom razdoblja od 1991. do 2003. godine, Doc. dr Milan Stojakovi} sa vi{egodi{njim iskustvom u radu s obolelima od PTSP-om, pomogao je kod kreiranja i provo|enja specijalnih programa za le~enje PTSP-a u okviru me|unarodnih projekata psihosocijalne pomo}i na prostorima ranije Jugoslavije. Neki od tih projekata bili su direktno pomognuti u realizaciji i od vlade Japana. Bez takvih programa, koji su pokrenuti uz podr{ku vlada i u drugim zemljama, nakon ratova, problemi veterana postaju ve}i, te pored PTSP-a dovode i do depresije, alkoholizma, te problema u {iroj i u`oj sredini i suicida.
Autor je napisao korisnu knjigu na vrlo interesantan na~in, forma knjige je originalno zami{ljena i efikasno realizovana. Knjiga sadr`i 131 stranicu. U op{tem delu obuhva}eni su vrlo detaljno, pregledno i sistematizovano: istorijat PTSP, epidemiologija, etiolo{ki aspekti, osnovne karakteristike PTSP-a, dijagnosti~ki kriteriji za PTSP, diferencijalno-dijagnosti~ke smernice za PTSP, klini~ki oblici PTSP, klasifikacija reakcija na stres i prilago|avanje i definicija PTSP-a, mogu}nosti u tretmanu PTSP-a, tok, ishod i prognoza PTSP-a, psihi~ki poreme}aji u ratu i nakon rata, pregled varijabli zna~ajnih za analizu PTSP-a i njegovih trajnih posledica, te osnovni principi prevencije PTSP-a i kasnih posledica; dok posebni deo obuhvata zna~aj PTSP-a sa aspekta ocene radne sposobnosti, forenzi~ko-psihijatrijski zna~aj, alternativne dijagnosti~ke i terapijske metode primenjive kod PTSP-a i trajne promene li~nosti.
Knjiga je rezultat vi{egodi{njeg rada autora na polju disaster psihijatrije u kojoj su prvenstveno kori{}ena vlastita iskustva i neki rezultati studija i projekata koje je finansirala pored ostalih i japanska vlada-Ministarstvo inostranih poslova (MOFA).
Ovakvo delo prvi put u na{oj doma}oj literaturi obra|uje PTSP na kompletan i sveobuhvatan na~in. Autor je citirao 122 reference. Materija je obra|ena na detaljan na~in, sa vrlo sve`im i relevantnim informacijama, prikupljenim na osnovu svetskih, kao i sopstvenih, doma}ih iskustava iz "neposredne vlastite prakse", ~ije prezentiranje daje posebnu vrednost i upotrebljivost ovoj knjizi.
Autor je u knjizi teoretski obradio zna~ajnu i interesantnu temu koja je i prakti~no potkrepljena ~injenicama, pa je mogu ~itati i obrazovani laici, kao i stru~njaci i terapeuti koji se bave ovom problematikom. Knjiga }e biti od podsticajnog zna~enja i prakti~nih re{enja velikom broju lekara razli~itih specijalnosti naro~ito psihijatrima, psiholozima, pedagozima, socijalnim radnicima, defektolozima, kao i lekarima porodi~ne medicine, ali i studentima medicine i mladim nau~nicima srodnih disciplina, jer je pisana dobrim i ~itljivim stilom i predstavlja podstrek za istra`ivanje u sferi oblasti disaster i socijalne psihijatrije. Inspirativna je za sve one koji su zainteresovani za istra`ivanje PTSP-a te je o~ito jedna od bazi~nih knjiga u svojoj oblasti, te je neophodna i svima koji se bave problematikom stresa.
Ona je istovremeno i priru~nik i ud`benik, bogato {tivo naslonjeno na nau~na i stru~na podru~ja koja pripadaju interdisciplinarnosti i multidisciplinarnosti socijalne i disaster psihijatrije. Prirodno, knjiga zadovoljava osnovne dimenzije disaster psihijatrije u procesu obrazovanja studenata medicine i stomatologije. Knjiga je i podsticaj za razvoj disaster psihijatrije, ali i socijalne psihijatrije kao i psihijatrije u zajednici koje preferiraju {iroke aspekte i moduse u spektru otvorenih pristupa pacijentima usmerenih ka le~enju i rehabilitaciji bez izdvajanja iz neposredne okoline, uz potrebe i razmatranja normalnosti i mogu}nost socijalizovanja osoba sa razli~itim nedostacima.
Trude}i se da zadovolji bazi~ne stru~ne i istra`iva~ke postulate autor navodi zavidnu odgovaraju}u literaturu, iznose}i dinami~ki i uz brojne aktuelne komentare, zna~enje pojedinih podataka za disaster i socijalnu psihijatriju i srodne discipline uz {iroku lepezu u koncepciji savremene psihijatrije koja uklju~uje i uspostavljanje odnosa sa alternativnim disciplinama.
[irokim spektrom re~i, ali i ve{tom deskripcijom i upotrebom ve} prili~no prisutnih i odoma}enih stranih re~i, autor ih koristi izuzetno primereno ~ime ubla`ava suvoparnost koja se ina~e odoma}ila u na{em psihijatrijskom {tivu.
Cilj knjige nije da samo teoretski raspravlja, nego da otvoreno i jasno iznese jedan segment ljudske stvarnosti, generisan ratnim stanjem uklju~uju}i sve implikacije u toj specifi~noj konstelaciji raznovrsnih nepredvidivih ratnih i postratnih faktora.
Knjiga je svojevrsno otkrovenje iz vi{e razloga:
Prvi je da je knjiga proiza{la delom iz doktorskog i subspecijalisti~kog rada za koje je ulo`en ogroman trud da se prikupe ~injenice, naprave psihijatrijski intervjui, prona|u i ispitaju osobe sa PTSP-om na osnovu ~ega su prezentirana vlastita iskustva, te delom iz stru~nih radova u oblasti PTSP-a, te je knjiga svojevrsna kompilacija autorovih aktuelnih fokusa u oblasti PTSP-a. Malo ko je u poslednjih desetak godina bio istinski spreman da se ozbiljno i uspe{no suo~i sa ovom neumoljivom pojavom koja se sve vi{e {irila i sve vi{e uzimala, katkada ~ak i poguban danak, u psihi~kom zdravlju, a ~esto, na `alost, i u `ivotima mnogih `itelja ranije Jugoslavije, tokom i nakon proteklog rata.
Drugi je svedo~anstvo o vremenu, hronologija o specifi~nim promenama kod ljudi, u toj specifi~noj konstelaciji raznovrsnih nepredvidivih faktora tokom rata, koje inkludira i rezultate ranijih istra`ivanja, dok povremeno asocira i na tamnije, ~ak mo`emo re}i i tragi~nije tonove kroz ukazivanja na stvarnost surovog realizma, koje nam indirektno donose bolne autenti~ne slike o tome uškom stanju je tzv. post-daytonska Bosna.
Tre}i razlog je sveobuhvatnost, jer knjiga obuhvata kako zna~aj preventive u spre~avanju hroni~nih PTSP-a, Trajnih Promena Li~nosti i naro~ito samoubistva asociranih sa PTSP-om; dok je u pojedinim delovima knjige posebno ukazano na prakti~ne aspekte u oblasti PTSP-a, a posebno u sferi ocene radne sposobnosti, sudsko-psihijatrijskom zna~aju, te dijagnosti~kim i terapijskim metodama primenjivim kod PTSP-a, te naro~ito potrebi za stvaranje PTSP centra koji bi mogao imati velikog zna~aja za resocijalizaciju. Autor osvetljava i pro{iruje stru~ne vidike u oblasti disaster psihijatrije, a obuhvata i savremeni pristup PTSP-u koji ima prakti~no zna~enje za tele-apel slu`be, slu`be SOS telesuporta i sl..
Autor je knjigu napisao konciznim, jasnim stilom u obimu prihvatljivom {irem krugu ~italaca, te ova knjiga mo`e izazvati pozitivnu pa`nju kako u na{oj stru~noj, tako i u lai~koj javnosti. Treba svakako napomenuti da opus knjige pru`a pouzdane podatke o najzna~ajnijim aspektima PTSP-a, te kao takav mo`e slu`iti kao priru~nik u radu psihijatara, psihologa, doktora medicine i svih onih koji se bave aspektima stresa.
Autor je knjigom Posttraumatski stresni poreme}aj dao izuzetan doprinos u oblasti disaster psihijatrije. Predla`em da se knjiga prihvati kao ud`benik za redovnu nastavu na Medicinskom Fakultetu Univerziteta u Banjojluci.
Beograd, 3. maj 2003. Prof dr Jovan Mari}

PTSP knjiga Dr Milan Stojakovic - Osnovni principi prevencije Posttraumatskog stresnog poreme}aja i kasnih posljedica Posttraumatskih poreme}aja uzrokovanih ratnim stresovima

13. Osnovni principi prevencije Posttraumatskog stresnog poreme}aja i kasnih posljedica Posttraumatskih poreme}aja uzrokovanih ratnim stresovima





Prezentirani rezultati raznih istra`ivanja kao i na{a vlastita iskustva omogu}ili su razradu mjera prevencije neposrednih, odlo`enih i trajnih psihi~kih poreme}aja izazvanih ratnim stresovima.

Najugro`enije kategorije ispitanika za razvoj Posttraumatskog stresnog poreme}aja prema intenzitetu stresora su individue uklju~ene u borbena dejstva bez prethodnih psihofizi~kih priprema, suo~eni sa prizorima katastrofi~nih iskustava kao {to su pogibije i masakriranja, uz osje}anje izuzetne ugro`enosti koje se doimaju kao bliska smrt ili neposredna `ivotna opasnost.

Ugro`enu kategoriju individua za razvoj kasnih posljedica Posttraumatskog stresnog poreme}aja predstavljaju sve osobe suo~ene sa prizorima multiplih katastrofi~nih iskustava kao {to su naprijed pobrojana, a posebnu grupu ~ine osobe bez manifestnog Posttraumatskog stresnog poreme}aja kod kojih se u konstelaciji ostalih mnogobrojnih nepovoljnih faktora, naro~ito socijalnih, razvijaju trajne promjene li~nosti; po kvalitetu istovjetne sa onima nastalim nakon Posttraumatskog stresnog poreme}aja.



Na osnovu izlo`enih rezultata raznih istra`ivanja kao i na{ih vlastitih iskustava u domenu PTSD-a mogu se predlo`iti osnovni principi prevencije:

1.Neophodnost pomo}i neposredno nakon stresne situacije.

Edukacija laika i stru~njaka za prepoznavanje simptoma psihi~kih reakcija, pru`anja pomo}i psihotraumatizovanim na licu mjesta (u vidu podr{ke, ohrabrenja i razumijevanja) ~ime se tok usmjerava ka normalizaciji i stabilizaciji stanja, a ne u pravcu daljeg razvoja simptoma i strukturisanja ozbiljnijih mentalnih poreme}aja koji dovode do psihi~ke dekompenzacije.

Su{tina je u pru`anju pomo}i onima koji se nalaze u ranoj fazi psihi~ke reakcije(ili reaktivnom stanju), a ne uvi|aju neophodnost pomo}i i istu ne tra`e., a sami nisu u mogu}nosti da prevazi|u novonastalu situaciju.



2.Nastavak suporta nakon neposrednog zbrinjavanja.

Naro~ito va`an faktor predstavlja suport od strane primarne socijalne grupe-porodice obzirom da porodi~ne relacije predstavljaju patoplasti~ni element uti~u}i na tok i ishod Posttraumatskog stresnog poreme}aja. Treba imati na umu i mogu}nosti razli~itih porodi~nih interakcija, pojavu sekundarne traumatizacije kod ~lanova porodice ili kod samog pacijenta usljed neadekvatne o~ekivane podr{ke od strane porodice.

Pru`anje mogu}nosti za tzv. ventiliranje problema onemogu}uje produbljivanje ili sprije~ava nastanak psihopatolo{kih pojava.



3.Edukacija svih profila medicinskog osoblja, a posebno psihijatara na planu pravovremene pomo}i rizi~nim skupinama.

Obzirom da smo sticajem okolnosti u centru endemskog `ari{ta Posttraumatskog stresnog poreme}aja i njegovih trajnih posljedica, te da samo mo`emo naslutiti sve aspekte tih posljedica poslijeratnih okolnosti neophodna je permanentna edukacija i sistematsko pra}enje ovih pojava kroz du`i vremeski period.



4. Edukacija nemedicinskog kadra i formiranje grupa za pomo} po raznim oblastima koje }e pomo}i u rje{avanju va`nih `ivotnih pitanja od smje{taja do pravne pomo}i.

Od velikog zna~aja mogu biti aktivnosti nevladinih organizacija, iako se u praksi pokazalo da su naj~e{}e aktivnosti ovih organizacija takve da ne pru`aju adekvatnu pomo}, te nanose vi{e {tete nego koristi, {to je rezultat needuciranosti i lai~kog pristupa ovoj problematici.

Imaju}i u vidu da se psihi~ki poreme}aji mogu kod psihotraumatizovanih i naknadno ispoljiti, isti~emo potrebu organizovanog konstantnog bavljenja za{titom mentalnog zdravlja i u poslijeratnom periodu.

Za dalju razradu i evaluaciju mjera prevencije neposrednih, odlo`enih i trajnih psihi~kih poreme}aja izazvanih ratnim stresovima neophodna su dobro organizovana dugotrajna multidisciplinarna istra`ivanja, uz uva`avanje integralnih i multidimenzijalnih koncepata u genezi ovih psihopatolo{kih stanja.



Kako smo ve} pomenuli da je trend u razvijenim zemljama nakon rata bio u razvijanju posebnih centara za Posttraumatski stresni poreme}aj, tako zaklju~ujemo da bi formiranje jedinstvenog (posebnog) nacionalnog centra za PTSD u Republici Srpskoj dalo ogroman doprinos rje{avanju mnogih problema oko Posttraumatskog stresnog poreme}aja, {to bi imalo pored velikog socijalno-medicinskog zna~aja i doprinos u razvoju disaster psihijatrije (posebne subdiscipline psihijatrije koja se bavi prou~avanjem reagovanja pojedinaca i grupa u stresnim situacijama i lije~enju istih).



NEOPHODNOST FORMIRANJA PTSD CENTRA



Pravo na zdravlje, kao jedno od fundamentalnih prava ljudi, va`i i kada je u pitanju stres i za{tita od stresa i posljedica stresa. ^ovjek, kao svjesno bi}e treba s jedne strane da preuzme odgovornost za svoj vlastiti stres, ali i da se s druge strane pobrine o stresu ljudi u okru`enju sa kojima `ivi. U cilju uspje{nog realizovanja naprijed pomenute odgovornosti razvijeni su raznovrsni programi za{tite i unapre|enja zdravlja koji uklju~uju razli~ite planirane aktivnosti, na raznim nivoima, kao i posebni programi za rizi~ne populacione grupe. Posebno su interesantni programi koji objedinjuju detekciju poreme}aja, sprje~avaju ili ubla`avaju dejstvo psihosocijalnih stresora i njihovih posljedica, a koji su sveobuhvatni u pogledu pokrivanja cjelokupne populacije.

Ovakve programe koji bi obuhvatali kontinuiranu evaluaciju mjera prevencije neposrednih, odlo`enih i trajnih psihi~kih poreme}aja izazvanih ratnim stresovima trebalo bi da vodi specijalizovani PTSD CENTAR. Plan modela ovakvog centra bi obuhvatio sve korisnike zdravstvene za{tite na prostoru Republike Srpske; a njegovo establiranje bi prakti~no obuhvatilo:

1. identifikaciju medicinskih stru~njaka (kadrova) i zdravstvenih ustanova koje se bave za{titom mentalnog zdravlja i poznaju savremene trendove u psihijatriji i osoblja koji }e biti sposobno realizovati ovaj program.

2. edukaciju osoblja - usavr{avanje i uvje`bavanje profesionalaca za rad (uklju~uju}i centre za mentalno zdravlje i druge psihijatrijske ustanove).

3. provo|enje svih mjera u sklopu principa prevencije Posttraumatskog stresnog poreme}aja i svih op{te priznatih mjera u ubla`avanju posljedica Posttraumatskog stresnog poreme}aja (INTEGRALAN PRISTUP PREVENCIJE).

4. provo|enje svih mjera u sklopu psihosocijalne rehabilitacije. Psihosocijalna rehabilitacija uklju~uje sve intervencije s ciljem pomo}i pacijentu u smislu resocijalizacije (bolje integracije u dru{tvo). To uklju~uje sljede}e intervencije: 1.Edukaciju o bolesti, 2.Pobolj{anje vje{tina komunikacije kroz vje`be socijalnih vje{tina, 3. Pomo} u izboru posla, 4.Edukaciju za posao, 5.Kreativnu umjetni~ku terapiju i rekreaciju.

5. provo|enje nau~ne i stru~ne saradnje sa PTSD centrima u zemljama nastalim od ranije Jugoslavije i PTSD centrima u svijetu.



Na ovaj na~in bi, koriste}i iskustva u saradnji sa drugim centrima, doprinijeli u domenu resocijalizacije tj. povratku u dru{tvo i aktivan `ivot, onih koji su na neki na~in i veliko optere}enje ve} optere}enog dru{

08.12.2006. u 13:19 • 0 Komentara • Print • #

AMDA RS BiH asocijacija doktora medicine u BiH http://home.blic.net/misos/

I n t e r n a t i o n a l
Association of Medical Doctor of Asia -JAPAN

AMDA - RS
AMDA - Republic of Srpska

(Bosnia and Herzegovina)http://home.blic.net/misos

AMDA - RS

Idea about establishing an AMDA chapter in our country was from the fact that four medical doctors from Banja Luka was AMDA's guests in Japan, on their education in different specialties in 1996. They spent about two month on the different clinics all over Japan. On their arrival back home they initialize idea about AMDA chapter in Banja Luka, which is realize nowadays. The main goals of our work is improving the health system and quality of medical service in our country as well as better education of medical staff in different specialties and introduction of modern medical procedures and techniques that are not available in our country after the war in our county. All kind of help as financial, medical equipment, literature (medical journal, books, CD) are welcome as well as fellowships in different specialties.

The members of AMDA Chapter Republika Srpska Banja Luka are:

1. Milan Stojakovic M.D. Ph.D. - Psychiatrist, president
2. Ozren Kordic M.D. - General Surgeon
3. Mirela Stojakovic - Lawyer
4. Zdravko Maric M.D. PhD. - General Surgeon
5. Nebojsa Milanovic M.D. - Internist
6. Milan Zigic M.D. - Urologist

Contact:

AMDA REPUBLIC OF SRPSKA
Dr Milan Stojakovic misos@email.co.yu



Home page | AMDA-International | AMDA-RS | Staff | Members | Activities | Photos

Contact us

08.12.2006. u 13:18 • 0 Komentara • Print • #

BETTER QUALITY OF LIFE FOR A BETTER FUTURE!

BETTER QUALITY OF LIFE FOR A BETTER FUTURE!

AMDA - Republic of Srpska AMDA - RS

A C T I V I T I E S

Legend:

1. Shelter "Pinki"Zemun
2. Shelter Avala I
3. Shelter Avala II
4. Shelter PTT "Kosmaj"
5. Shelter Mladenovac I
6. Shelter Mladenovac II
7. Shelter Mladenovac III



Project: period August - September 1999.



Project: Psychosocial help to refugees and displaced persons in former Yugoslavia with mental health problems. December 1999. - March 2000.

Presently thera are a lot of refugees and internally displaced persons in the Federal Republic of Yugoslavia. They live in collective shelters, private accomodation or with relatives and friends all over the FRY. These shelters usually have inadequate living conditions: they are mostly workers barracks or motels with limited capacity, but now crowded with a triple number of residents compared to what they are supposed to house. Due to the lack of space, in a very small room usually sleeps 5-8 people. A lot of people still are sleeping on the floor without a basic hygienic conditions. Kitchens are not accesible in any of the shelters, so the refugees and IDPs are completely dependent on food brought by Non-Governmental Organizations, Red cross and groups of volunteers.

The majority of these people were exposed to various drastic experiences of stress: life danger, psychological and physical violence, loss or separation from family members, loss of entire property, a radical change of the previous socio-economic status, uncertainty about the future, loss of control over ones life...

Our activities was directed to identification of refugees whose health might be impaired as a consequence of previous stressful experience and poor living conditions, medical, psychology and law support and occupational therapy such as lectures and counseling in Public Health and prevention of disease, life in collective accomodation, ...

Project: AMDA 2000.

08.12.2006. u 13:18 • 0 Komentara • Print • #

<< Arhiva >>

Ovaj blog je ustupljen pod Creative Commons licencom Imenovanje-Dijeli pod istim uvjetima.